.jpg){kind=link}
.jpeg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
Thực đơn
Wales
Wales có ba di sản thế giới UNESCO: Các lâu đài và tường thành thời vua Edward I tại Gwynedd; Cầu máng Pontcysyllte; và Cảnh quan Công nghiệp Blaenavon.[225]
Tàn dư thần thoại Celt bản địa của người Briton thời tiền Cơ Đốc giáo được lưu truyền nhờ truyền khẩu, và có hình thức thay đổi nhiều, bởi các cynfeirdd (các nhà thơ ban đầu).[226] Một số tác phẩm của họ tồn tại trong các bản thảo tiếng Wales trung đại xuất hiện lâu sau đó, mang tên là: Sách đen Carmarthe và Sách Aneirin (đều trong thế kỷ XIII); Sách Taliesin và Sách trắng Rhydderch (đều trong thế kỷ XIV); và Sách đỏ Hergest (khoảng 1400).[226] Các câu chuyện văn xuôi từ sách trắng và đỏ được gọi là Mabinogion, một tiêu đề do dịch giả đầu tiên là Charlotte Guest đặt ra, và các dịch giả sau cũng sử dụng.[227] Các bài thơ như Cad Goddeu (trận chiến của cây cối) và các văn bản liệt kê theo trí nhớ như Welsh Triads và Thirteen Treasures of the Island of Britain, cũng chứa các chất liệu thần thoại.[228][229][230] Các văn bản này cũng bao gồm hình thức sớm nhất về thần thoại Arthur và lịch sử truyền thống của đảo Anh hậu La Mã.[226]
Các nguồn văn hóa dân gian Wales khác bao gồm tài liệu lịch sử bằng tiếng Latinh từ thế kỷ IX mang tên Historia Britonum và biên niên sử bằng tiếng Latinh mang tên Historia Regum Britanniae vào thế kỷ XII, cũng như văn học dân gian sau đó như The Welsh Fairy Book của W. Jenkyn Thomas.[231][232]
Wales có thể có một trong các truyền thống văn học không bị gián đoạn lâu đời nhất tại châu Âu.[233] Truyền thống văn học Wales có từ thế kỷ VI và có Geoffrey xứ Monmouth và Gerald xứ Wales, họ được sử gia John Davies cho là nằm trong các tác gia Latinh xuất sắc nhất thời Trung Cổ.[233] Các bộ thơ Wales đầu tiên của các nhà thơ Taliesin và Aneirin không còn tồn tại ở dạng ban đầu, mà là trong phiên bản thời Trung Cổ và trải qua biến đổi ngôn ngữ đáng kể.[233] Thơ cùng tri thức và kiến thức bản địa Wales tồn tại qua Thời kỳ Tăm tối, sang thời "thơ của các vương hầu" (Poets of the Princes, khoảng 1100 – 1280) rồi thời "thơ của giới thân sĩ" (Poets of the Gentry, khoảng 1350 – 1650).[234] Trong giai đoạn này, sản sinh một trong các thi nhân vĩ đại nhất của Wales là Dafydd ap Gwilym.[235] Sau khi giới thân sĩ bị Anh hóa, truyền thống này bị suy thoái.[234]
Mặc dù không còn các nhà thơ chuyên nghiệp, song việc hội nhập của giới tinh hoa bản địa vào một thế giới văn hóa rộng hơn giúp đem lại các lợi ích văn học khác.[236] Các nhà nhân học như William Salesbury và John Davies đem theo các tư tưởng Phục Hưng từ các đại học của Anh khi họ trở về Wales.[236] Năm 1588, William Morgan trở thành người đầu tiên dịch Kinh Thánh sang tiếng Wales, từ bản tiếng Hy Lạp và Hebrew.[236] Từ thế kỷ XVI trở đi, việc nảy nở thể thơ tự do trở thành bước phát triển quan trọng nhất của thơ Wales, song từ giữa thế kỷ XVII một loạt luật vần trọng âm từ Anh trở nên rất phổ biến.[236] Đến thế kỷ XIX, việc sáng tác một sử thi Wales trở thành điều ám ảnh đối với các nhà văn tiếng Wales.[237] Tác phẩm từ giai đoạn này phong phú về số lượng song không đồng đều về chất lượng.[238]
Các bước phát triển chính của văn học Wales thế kỷ XIX gồm có việc Charlotte Guest dịch bộ truyện văn xuôi Mabinogion về thần thoại Celt của Wales sang tiếng Anh. Trong năm 1885, Rhys Lewis của Daniel Owen được phát hành, được cho là tiểu thuyết đầu tiên viết bằng tiếng Wales. Trong thế kỷ XX, diễn ra một bước chuyển đổi quan trọng rời xa khỏi văn xuôi Wales thời Victoria vốn khoa trương và dài dòng, Thomas Gwynn Jones dẫn đầu hướng đi này với tác phẩm Ymadawiad Arthur của ông vào năm 1902.[237] Sự giết chóc trong các chiến hào thời Thế chiến I gây tác động sâu sắc đến văn học Wales bằng một phong cách bi quan hơn của T. H. Parry-Williams và R. Williams Parry.[237] Quá trình công nghiệp hóa miền nam Wales cũng gây ra nhiều chuyển đổi hơn nữa với những người như Rhydwen Williams, ông sử dụng chất thơ và luật vần thôn dã Wales xưa cũ song trong bối cảnh công nghiệp. Saunders Lewis chi phối giai đoạn giữa hai thế chiến, do các quan điểm chính trị cũng như tác phẩm và lời phê bình của ông.[237]
Sự nghiệp của một số nhà văn thập niên 1930 tiếp tục sau Thế chiến II, như Gwyn Thomas, Vernon Watkins, và Dylan Thomas, tác phẩm nổi tiếng nhất của Dylan Thomas là kịch truyền thanh Under Milk Wood được phát sóng lần đầu vào năm 1954. Thomas là một trong các nhà văn Wales đáng chú ý và nổi tiếng nhất trong thế kỷ XX và là một trong các nhà thơ sáng tạo nhất trong thời đại của ông.[239] Gwyn Thomas trở thành tiếng nói của các thung lũng Wales Anh ngữ với sự hài hước trong cuộc sống ác nghiệt.
Thái độ của thế hệ nhà văn Wales Anh ngữ thời hậu chiến về Wales khác biệt với thế hệ trước, họ có cảm tình hơn với chủ nghĩa dân tộc Wales và với tiếng Wales. Chuyển biến này có thể liên quan đến nhiệt tình dân tộc do Saunders Lewis phát động và sự sôi nổi của trường phái Bombing trên bán đảo Lleyn vào năm 1936, cùng với một cảm giác khủng hoảng do Thế chiến.[240] Về thơ, R. S. Thomas (1913–2000) là nhân vật quan trọng nhất trong suốt nửa sau của thế kỷ XX. Dù ông "không học tiếng Wales cho đến năm 30 tuổi và viết tất cả các bài thơ của mình bằng tiếng Anh",[241] song ông muốn tiếng Wales được đưa thành ngôn ngữ thứ nhất của Wales và chính sách song ngữ chính thức bị bãi bỏ. Emyr Humphreys là một tiểu thuyết gia lớn trong nửa sau thế kỷ XX, trong sự nghiệp của mình ông cho xuất bản trên 20 tiểu thuyết, có nội dung nghiên cứu lịch sử chính trị và văn hóa của Wales trong thế kỷ XX.[242] Tiểu thuyết gia khác thời hậu chiến là Raymond Williams, ông tiếp tục truyền thống viết từ quan điểm tả khuynh về cảnh tượng công nghiệp Wales trong ba tác phẩm "Border Country" (1960), "Second Generation" (1964), và "The Fight for Manod" (1979).
Bảo tàng Quốc gia Wales được thành lập vào năm 1907 và nay là một cơ quan được Chính phủ Wales bảo trợ. Bảo tàng Quốc gia Wales có bảy địa điểm trên toàn quốc, trong đó có Bảo tàng Quốc gia Cardiff, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia St Fagans và Bảo tàng Than đá Quốc gia Big Pit. Tháng 4 năm 2001, các điểm tham quan gắn với Bảo tàng Quốc gia được vào cửa miễn phí theo quyết định của Quốc hội, động thái này khiến số du khách tăng 87,8% trong giai đoạn 2001-2002 lên 1.430.428.[243]
Aberystwyth là địa điểm đặt Thư viện Quốc gia Wales, cơ quan này lưu giữ một số bộ sưu tập vào hàng quan trọng nhất tại Wales, gồm có bộ sưu tập Sir John Williams và bộ sưu tập Lâu đài Shirburn.[244] Ngoài các bộ sưu tập in ấn, thư viện còn lưu giữ các bộ sưu tập nghệ thuật quan trọng của Wales bao gồm các tranh chân dung và ảnh, bưu thiếp, áp phích và các bản đồ của Cục Đo đạc địa hình Anh Quốc.[244]
Nhiều tác phẩm nghệ thuật Celt được phát hiện tại Wales.[245] Vào sơ kỳ Trung Cổ, Cơ Đốc giáo Celt tại Wales là bộ phận của nghệ thuật hải đảo trên quần đảo Anh. Một số bản thảo minh họa từ Wales vẫn tồn tại, trong số đó sách Phúc âm Hereford và sách Phúc âm Lichfield từ thế kỷ VIII là trứ danh nhất. Sách thánh ca Ricemarch (nay ở Dublin) nhất định là từ Wales, được làm tại St Davids, và thể hiện phong cách hải đảo muộn với ảnh hưởng Viking bất thường.[246][247]
Những họa sĩ Wales giỏi nhất thế kỷ XVI-XVIII có xu hướng đến nơi khác làm việc, nhiều người chuyển đến Luân Đôn hoặc Ý. Richard Wilson (1714–82) được cho là họa sĩ phong cảnh lớn đầu tiên của Anh Quốc. Mặc dù ông có tiếng hơn với quang cảnh Ý, song ông cũng vẽ một số phong cảnh Wales. Đến cuối thế kỷ XVIII, tính phổ biến của nghệ thuật cảnh quan được phát triển và xuất hiện khách hàng trong các đô thị lớn của Wales, cho phép nhiều hơn họa sĩ Wales ở lại quê hương. Các họa sĩ từ bên ngoài Wales cũng bị thu hút đến vẽ cảnh quan Wales, đầu tiên là do Phục hưng Celt. Khi đó là đầu thế kỷ XIX, các cuộc chiến Napoléon ngăn họ tiến hành các chuyến lữ hành lớn đến châu Âu lục địa, do đó đến Wales được cho là khả dĩ hơn.[248][249]
The Bard, 1774, của Thomas Jones (1742–1803)Một đạo luật vào năm 1857 cho phép thành lập một số trường mỹ thuật trên khắp Anh Quốc, và Trường Mỹ thuật Cardiff mở cửa vào năm 1865. Những người tốt nghiệp vẫn rất thường hay rời Wales để làm việc, song Betws-y-Coed trở thành một trung tâm được ưa thích đối với các họa sĩ và các khu họa sĩ của nó giúp hình thành Viện Mỹ thuật Hoàng gia Cambria vào năm 1881.[250] Nhà điêu khắc William Goscombe John tạo ra nhiều tác phẩm cho các ủy ban của Wales, song ông định cư tại Luân Đôn. Christopher Williams có chủ đề hầu hết là về Wales, song ông cũng đặt cơ sở tại Luân Đôn. Thomas E. Stephens và Andrew Vicari có được sự nghiệp thành công về chân dung lần lượt tại Hoa Kỳ và Pháp.[251][252]
Nhiều họa sĩ Wales bị thu hút về các thủ đô mỹ thuật của châu Âu. Augustus John và chị gái ông là Gwen John sống chủ yếu tại Luân Đôn và Paris. Tuy nhiên, có những họa sĩ phong cảnh như Kyffin Williams và Peter Prendergast sống hầu hết cuộc đời tại Wales, trong khi vẫn chạm đến thế giới mỹ thuật rộng hơn. Ceri Richards rất vướng bận với bối cảnh mỹ thuật Wales với tư cách một giáo viên tại Cardiff và thậm chí là sau khi chuyển đến Luân Đôn. Nhiều họa sĩ lại chuyển đến Wales, như Eric Gill, David Jones hay nhà điêu khắc Jonah Jones. The Kardomah Gang là một nhóm tri thức tập trung quanh các nghệ sĩ Dylan Thomas và Vernon Watkins tại Swansea, cũng như Alfred Janes.[253]
Miền nam Wales có một số xưởng gốm trứ danh, một trong số các địa điểm quan trọng đầu tiên là xưởng gốm Ewenny tại Bridgend, nơi bắt đầu sản xuất đồ đất nung vào thế kỷ XVII.[254] Trong thế kỷ XVIII và XIX, do có các phương thức khoa học tiến bộ cao hơn, các đồ gốm tinh tế hơn được sản xuất tại xưởng gốm Cambrian (1764–1870, còn gọi là "xưởng gốm Swansea") và sau đó là xưởng gốm Nantgarw gần Cardiff, hoạt động từ 1813 đến 1822 để sản xuất đồ sứ tinh xảo và sau đó là đồ gốm thực dụng cho đến năm 1920.[254]
Quốc kỳ Wales kết hợp biểu trưng rồng đỏ của Vương tử Cadwalader cùng các màu lục và trắng của triều đại Tudor.[255] Nó được Henry VII sử dụng trong trận Bosworth năm 1485, sau đó được treo trên Nhà thờ chính tòa Thánh Paul.[255] Rồng đỏ sau đó được thêm vào phù hiệu hoàng gia Tudor để biểu thị nguồn gốc Wales của họ. Nó được chính thức công nhận là quốc kỳ Wales vào năm 1959.[256]
Thủy tiên và tỏi tây cũng là các biểu trưng của Wales. Nguồn gốc của tỏi tây có thể truy đến thế kỷ XVI, trong khi thủy tiên trở nên phổ biến trong thế kỷ XIX, do được David Lloyd-George khuyến khích.[257] Điều này được quy cho là nhầm lẫn (hoặc liên tưởng) giữa việc tên gọi trong tiếng Wales của tỏi tây là cenhinen còn thủy tiên là cenhinen Bedr.[107] Một báo cáo vào năm 1916 ưu tiên cho tỏi tây, loài này xuất hiện trên đồng xu bảng Anh.[257]
Phù hiệu của Thân vương xứ Wales thỉnh thoảng cũng được sử dụng để tượng trưng cho Wales. Huy hiệu được gọi là lông vũ của Thân vương xứ Wales, gồm có ba lông vũ trắng xuất hiện từ một mũ miện màu vàng. Một dải băng bên dưới mũ miện mang khẩu hiệu tiếng Đức Ich dien (ta phụng sự). Một số đội tuyển đại diện cho Wales sử dụng huy hiệu này, hoặc một phiên bản cách điệu hóa của nó. Thân vương xứ Wales tuyên bố rằng chỉ có ông mới có quyền sử dụng biểu trưng này.[258]
"Hen Wlad fy Nhadau" (Mảnh đất tổ tiên) là quốc ca của Wales, nó được chơi trong các sự kiện như thi đấu bóng đá hay rugby có đội tuyển Wales tham gia, cũng như khi khai mạc Quốc hội Wales và các dịp chính thức khác.[259][260] "God Save the Queen" là quốc ca của Anh Quốc, nó đôi khi được chơi cùng với Hen Wlad fy Nhadau trong các sự kiện chính thức có liên hệ đến hoàng gia.[261]
Trên 50 thể chế quản lý cấp quốc gia điều hành và tổ chức các môn thể thao của họ tại Wales.[262] Hầu hết trong số đó liên quan đến lựa chọn, tổ chức và quản lý các cá nhân hoặc đội tuyển đại diện cho quốc gia trong các sự kiện quốc tế hoặc thi đấu với quốc gia khác. Wales từng có đại diện trong các sự kiện thể thao thế giới lớn như Giải vô địch bóng đá thế giới, giải vô địch rugby thế giới, giải vô địch rugby union thế giới, và Đại hội thể thao Thịnh vượng chung. Tại Thế vận hội, các vận động viên Wales thi đấu trong đội tuyển Anh Quốc.
Dù bóng đá có truyền thống là môn thể thao phổ biến hơn tại miền bắc Wales, song rugby union được nhìn nhận là một biểu trưng cho bản sắc Wales và biểu thị ý thức dân tộc.[263] Đội tuyển rugby union quốc gia Wales tham dự giải vô địch sáu quốc gia thường niên và cũng thi đấu tại mọi giải vô địch rugby thế giới (tính đến nay), và đăng cai mùa giải năm 1999. Wales có giải bóng đá riêng, đó là giải Ngoại hạng Wales khởi đầu từ năm 1992.[264] Do nguyên nhân lịch sử, sáu câu lạc bộ bóng đá của Wales thi đấu trong hệ thống giải của Anh: Cardiff City, Swansea City, Newport County, Wrexham, Colwyn Bay và Merthyr Town.[265] Các cầu thủ bóng đá nổi tiếng của Wales theo thời gian gồm có John Charles, John Toshack, Ian Rush, Ryan Giggs và Gareth Bale.[266]
Trong cricket quốc tế, Wales và Anh tạo thành một đội tuyển đại diện duy nhất, do Ủy ban criket Anh và Wales quản lý, và được gọi là đội tuyển cricket Anh.[267] Thỉnh thoảng, một đội tuyển Wales riêng biệt thi đấu hạn chế. Câu lạc bộ cricket Glamorgan County là đại diện duy nhất của Wales tham gia giải vô địch cấp hạt Anh và Wales.[268]
Wales sản sinh một số vận động viên đẳng cấp thế giới như các cơ thủ snooker Ray Reardon, Terry Griffiths, Mark Williams và Matthew Stevens.[269] Các vận động viên điền kinh ghi dấu ấn quốc tế gồm có vận động viên vượt rào Colin Jackson, là người từng giữ kỷ lục thế giới và giành huy chương thế vận hội.[270] Tay đua xe đạp Nicole Cooke từng giành huy chương vàng tại Đại hội thể thao Thịnh vượng chung, Thế vận hội và giải vô địch thế giới.[271] Wales cũng có các võ sĩ quyền Anh đẳng cấp thế giới: Joe Calzaghe từng giành một số chức vô địch hạng siêu-trung.[272] Các võ sĩ từng vô địch thế giới khác là Enzo Maccarinelli, Freddie Welsh, Howard Winstone, Percy Jones, Jimmy Wilde, Steve Robinson và Robbie Regan.[273] Wales từng đăng cai một số sự kiện thể thao quốc tế,[274] trong đó có Đại hội Thể thao Đế quốc và Thịnh vượng chung Anh 1958,[275] giải vô địch Rugby thế giới 1999 và giải Ryder Cup 2010.[274]
Toàn bộ phát sóng truyền hình tại Wales sử dụng kỹ thuật số. Trạm phát sóng analog cuối cùng ngưng phát sóng vào tháng 4 năm 2010, và Wales trở thành quốc gia truyền hình kỹ thuật số đầu tiên của Anh Quốc.[276] Cardiff là trụ sở sản xuất truyền hình của Wales. BBC Cymru Wales là đài quốc gia.[277] Đài này có trụ sở tại Cardiff, sản xuất các chương trình truyền hình bằng tiếng Anh và tiếng Wales định hướng về Wales cho các kênh BBC ONE Wales, BBC TWO Wales và S4C.[278] BBC Cymru Wales cũng sản xuất các chương trình như Life on Mars, Doctor Who và Torchwood, được trình chiếu toàn cầu.[277][279] ITV là đài thương mại lớn của Anh Quốc, họ có một dịch vụ định hướng đến Wales với nhãn là ITV Wales, có trường quay đặt tại Culverhouse Cross, Cardiff.[280] S4C có trụ sở tại Cardiff, phát sóng lần đầu vào năm 1982, trong giờ cao điểm kênh này hầu hết phát bằng tiếng Wales, song vào các thời điểm khác nó chia sẻ nội dung tiếng Anh với Channel 4. Từ khi chuyển đổi kỹ thuật số, kênh chỉ phát sóng bằng tiếng Wales. BBC Cymru Wales cung cấp cho S4C mười tiếng chương trình mỗi tuần. Sản phẩm còn lại được ủy quyền cho ITV và các nhà sản xuất độc lập.[281]
Một số sản phẩm của BBC như Doctor Who và Torchwood được dựng phim tại Wales.BBC Cymru Wales là đài phát thanh quốc gia duy nhất của Wales. BBC Radio Wales là dịch vụ phát thanh tiếng Anh của họ, phát sóng khắp Wales bằng tiếng Anh. BBC Radio Cymru là dịch vụ phát thanh tiếng Wales của họ, phát sóng khắp Wales bằng tiếng Wales.[277] Một số đài phát thanh độc lập phát sóng đến các khu vực của Wales, chủ yếu là bằng tiếng Anh. Một số đài phát thanh khu vực phát bằng tiếng Wales.[282]
Hầu hết các báo bán tại Wales là báo phát hành toàn Anh Quốc, trong khi tại Scotland có nhiều báo đổi sang tên gọi thể hiện có nền tảng Scotland. Western Mail là nhật báo quốc gia duy nhất của Wales.[283] Các nhật báo khu vực có nền tảng tại Wales gồm: Daily Post (bao phủ miền bắc Wales); South Wales Evening Post (Swansea); South Wales Echo (Cardiff); và South Wales Argus (Newport).[283] Y Cymro là một báo tiếng Wales, nó phát hành hàng tuần.[284] Wales on Sunday là báo chủ nhật tiếng Wales duy nhất bao phủ toàn bộ Wales.[285]
Hội đồng Sách Wales (WBC) là cơ cấu được Chính phủ Wales tài trợ, có nhiệm vụ thúc đẩy văn học Wales.[286] WBC cung cấp trợ cấp xuất bản cho các xuất bản phẩm tiếng Anh và tiếng Wales đủ tiêu chuẩn.[287] Khoảng 600–650 sách được xuất bản mỗi năm từ hàng chục nhà xuất bản Wales.[288][289] Các nhà xuất bản lớn tại Wales gồm Gomer Press, Gwasg Carreg Gwalch, Honno, University of Wales Press và Y Lolfa.[288]
Các tạp chí xuất bản bằng tiếng Wales và tiếng Anh bao phủ các chủ đề tổng thể và chuyên biệt. Cambria là một tạp chí chuyên ngành tại Wales phát hành hai tháng một bản, có người đặt mua tại nhiều quốc gia.[290] Các tạp chí tiếng Anh phát hành mỗi quý có Planet và Poetry Wales.[291][292] Các tạp chí tiếng Wales bao gồm Golwg (hàng tuần) và Barn (hàng tháng).[284] Trong số tạp chí chuyên ngành, Y Wawr được tổ chức nữ giới quốc gia Merched y Wawr phát hành mỗi quý.[284] Y Traethodydd là một xuất bản phẩm theo quý do Giáo hội Trưởng Lão Wales phát hành, xuất hiện lần đầu vào năm 1845; là xuất bản phẩm Wales lâu năm nhất vẫn còn được in.[284]
Khoảng 78% diện tích lãnh thổ của Wales được sử dụng cho nông nghiệp.[293] Tuy nhiên, Wales có rất ít đất canh tác, đại đa số đất đai là các đồng cỏ chăn thả gia súc như cừu và bò. Mặc dù bò thịt và bò sữa được nuôi nhiều, đặc biệt là tại Carmarthenshire và Pembrokeshire, song Wales nổi tiếng hơn về chăn nuôi cừu và do đó thịt cừu theo truyền thống có liên hệ với cách thức nấu nướng của Wales.
Các món ăn truyền thống gồm có laverbread (làm từ laver (Porphyra umbilicalis), một loại rong biển); bara brith (bánh mì quả); cawl (thịt cừu ninh); cawl cennin (súp tỏi tây); bánh ngọt Wales; và thịt cừu Wales. Sò nứa thỉnh thoảng giữ vai trò là bữa sáng truyền thống cùng với thịt xông khói và laverbread.[294]
Mặc dù Wales có thực phẩm truyền thống riêng, song họ hấp thu nhiều đặc điểm ẩm thực Anh, đồ ăn Wales nay được bổ sung từ Ấn Độ, Trung Quốc và Hoa Kỳ.[295] Gà tikka masala là món ăn được ưa thích tại Wales còn hamburger và các món tẩm bột chiên Trung Quốc cũng bán chạy.[295]
Wales thường được gọi là "vùng đất tiếng hát",[296] và nổi tiếng với các nghệ sĩ đàn hạc, hợp xướng nam, và nghệ sĩ diễn đơn. Lễ hội thi ca chính tại Wales là National Eisteddfod được tổ chức thường niên. Llangollen International Eisteddfod phỏng theo National Eisteddfod song tạo cơ hội cho các ca sĩ và nhạc sĩ thế giới trình diễn. Âm nhạc và vũ đạo truyền thống tại Wales được nhiều hội đoàn hỗ trợ.
Các nhạc cụ truyền thống của Wales gồm cótelyn deires (đàn hạc ba), vĩ cầm, crwth, pibgorn (ống sáo sừng) và các nhạc cụ khác.[297][298][299][300]
Dàn nhạc giao hưởng quốc gia BBC Wales trình diễn tại Wales và quốc tế. Đoàn opera quốc gia Wales có cơ sở tại Trung tâm Thiên niên kỷ Wales, trong khi Dàn nhạc giao hưởng thanh niên quốc gia Wales đi đầu về mô hình này trên thế giới.[301]
Wales có truyền thống sản sinh các ca sĩ nổi danh, như Tom Jones, Bonnie Tyler, Dame Shirley Bassey, Duffy. Các ban nhạc nổi tiếng xuất thân từ Wales có Badfinger trong thập niên 1960, Man và Budgie trong thập niên 1970 và the Alarm trong thập niên 1980. Nhiều nhóm nổi bật trong thập niên 1990, đi đầu là Manic Street Preachers, tiếp theo là Stereophonics và Feeder; nổi tiếng trong giai đoạn này có Catatonia, Super Furry Animals, và Gorky's Zygotic Mynci. Các ban nhạc Wales thành công gần đây gồm Lostprophets, Bullet for My Valentine, Funeral for a Friend và Kids in Glass Houses. Sân khấu âm nhạc truyền thống và dân gian Wales đang hồi sinh với Carreg Lafar, Fernhill, Siân James và the Hennessys.
Nhiều đội hợp xướng nam nổi bật trong thế kỷ XIX và tiếp tục cho đến nay. Ban đầu các đội hợp xướng này được hình thành với tư cách là đội nam cao và nam trầm của đội hợp xướng nhà thờ, và đi theo các bài thánh ca thế tục phổ biến hàng ngày.[302] Nhiều đội hợp xướng lịch sử tồn tại cho đến ngày nay, họ hát hỗn hợp các bài truyền thống và thịnh hành.[302]
Các vở kịch Wales cổ nhất còn tồn tại là hai vở kịch thần bí thời Trung Cổ Y Tri Brenin o Gwlen ("ba quốc vương từ Köln ") và Y Dioddefaint a'r Atgyfodiad ("khổ hình và phục sinh").[304] Một truyền thống sân khấu Wales được công nhận nổi lên trong thế kỷ XVIII, dưới dạng tiết mục chuyển tiếp, trình diễn trong hội chợ và chợ thường.[305] Các đô thị lớn tại Wales bắt đầu xây dựng các nhà hát trong thế kỷ XVIII, và thu hút những người như James Sheridan Knowles và William Charles Macready đến Wales. Cùng với các nhà hát, còn có các công ty lưu động trong các hội chợ, song từ năm 1912 hầu hết các nhà hát lưu động ổn định hóa, mua nhà hát để trình diễn.
Kịch phát triển mạnh vào đầu thế kỷ XX, song Wales thất bại trong việc cho ra đời một công ty sân khấu quốc gia. Sau Thế chiến II, số lượng các công ty nghiệp dư tồn tại từ trước đại chiến giảm đến hai phần ba.[306] Cạnh tranh gia tăng từ truyền hình trong thập niên 1950 và 1960 dẫn đến nhu cầu tính chuyên nghiệp lớn hơn trong sân khấu.[306] Do đó, các vở kịch của Emlyn Williams và Alun Owen và những người khác được dàn dựng, trong khi các diễn viên Wales như Richard Burton, Rachel Roberts, Donald Houston và Stanley Baker khẳng định bản thân là những nghệ sĩ tài năng.[306] Anthony Hopkins đóng vai chính trong các phim của Hollywood. John Rhys-Davies cũng là một diễn viên nổi tiếng, đóng vai Gimli trong Chúa tể những chiếc nhẫn và Sallah trong Indiana Jones. Các diễn viên Wales khác vươn sang bờ kia Đại Tây Dương trong thời gian gần đây là: Ioan Gruffudd; Rhys Ifans; Matthew Rhys; Michael Sheen; và Catherine Zeta-Jones.[307] Wales cũng sản sinh các diễn viên hài kịch nổi tiếng như Tommy Cooper, Terry Jones, Harry Secombe, Rhod Gilbert và Paul Whitehouse.[308]
Nhảy múa là một thú tiêu khiển phổ biến tại Wales; các vũ đạo truyền thống gồm vũ đạo dân gian và clog. Đề cập sớm nhất về vũ đạo tại Wales là trong một ghi chép vào thế kỷ XII của Giraldus Cambrensis, song đến thế kỷ XIX điệu nhảy truyền thống gần như biến mất; điều này được cho là do ảnh hưởng của những người phi giáo điều ("Nonconformist") và đức tin của họ rằng bất kỳ trò tiêu khiển thể xác nào cũng vô nghĩa và quỷ quái, đặc biệt là nhảy hỗn hợp.[309] Các vũ điệu cổ này được truyền khẩu lại, và gần như được một tay Lois Blake (1890–1974) giải cứu, ông ghi lại chúng với cả bước và nhạc.[309] Tương tự, vũ đạo clog được bảo tồn và phát triển bởi những người như Howel Wood (1882–1967).[310] Vũ đạo Clog thời xưa là một nghệ thuật do nam giới chi phối, song nay là phần phổ biến trong lễ hội Wales.[310]
Hội vũ đạo dân gian Wales được thành lập vào năm 1949;[310] họ hỗ trợ một mạng lưới các đội vũ đạo nghiệp dư quốc gia và phát các công cụ hỗ trợ. Vũ đạo đương đại phát triển tại Cardiff trong thập niên 1970; một trong các công ty đầu tiên là Moving Being từ Luân Đôn đến Cardiff vào năm 1973.[310] Cuối cùng, nó trở thành Công ty Vũ đạo Quốc gia Wales, nay ở trong Trung tâm Thiên niên kỷ Wales.[311]
Cùng với nhiều lễ hội tôn giáo truyền thống của Anh Quốc như Phục sinh và Giáng sinh, Wales có các ngày lễ độc đáo của mình. Lễ Mabsant có từ lâu, khi các giáo xứ địa phương cử hành tán dương thánh bảo trợ tại nhà thờ của họ.[312] Lễ này mất đi trong thế kỷ XIX, bị thay thế bằng ngày Thánh David, tổ chức vào 1 tháng 3 trên khắp Wales và những người Wales hải ngoại.
Tưởng niệm vị thánh bảo trợ của hữu nghị và tình ái được gọi là Dydd Santes Dwynwen, gần đây nó ngày càng phổ biến. Lễ được tổ chức vào ngày 25 tháng 1 theo cách thức tương tự như lễ Tình nhân: trao đổi thiếp và tổ chức các bữa tiệc và hòa nhạc.[313]
Calan Gaeaf được cho là liên hệ với siêu nhiên và người chết, được cử hành vào ngày 1 tháng 11 (ngày Các thánh). Tuy nhiên, nó phần lớn bị thay thế bằng Hallowe'en. Các lễ hội khác gồm có Calan Mai (quốc tế lao động), lễ khởi đầu mùa hè; Calan Awst (ngày hội mùa); và Gŵyl Fair y Canhwyllau (lễ dâng Chúa vào đền thánh).[314]
Thực đơn
WalesLiên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Wales